Bolesław Cybis

Biografia Bolesława Cybisa jest tajemnicza i mało znana. Ten wybitny artysta urodził się 6 czerwca 1895 r. w Massandrze (dzisiaj – Republika Autonomiczna Krymu, Ukraina), w rodzinie Franciszka Cybisa, który był wyznania rzymskokatolickiego. Z dokumentów szkoły realnej w Sankt-Petersburgu, gdzie Bolesław będzie się uczył później, wiadomo, że jego ojciec był kupcem. Natychmiast źródła angielskie (na przykład, “Poles in America by Edward Pinkowski”) twierdzą, że Bolesław był synem architekta i inżyniera, który brał udział w dekorowaniu Peterhofu pod Sankt-Petersburgiem. Ponadto źródła te dają kolejne miejsce urodzenia przyszłego artysty – Wilno.

W każdym razie dzieciństwo Bolesława minęło właśnie w tym mieście. Brał udział w gimnastyce i zdobył wiele nagród sportowych.

W szkole realnej w Sankt-Petersburgu Cybis uczył się tylko w ciągu 1911/12 roku akademickiego. Ogólnie rzecz biorąc, chłopiec otrzymał zadowalające wyniki ze wszystkich przedmiotów, oprocz rysunku (w tym przypadku miał wyższą ocenę). Jednak nauczyciele skarżyli się na jego zachowanie. W dzienniku dyscyplinarnym między innymi jest wzmianka o nieobecności Bolesława w okresie wakacji wielkanocnych – bez zezwolenia na to dyrektora i bez dokumentu wakacyjnego. Ponadto, istnieją zapisy o precedencach palenia Cybisem na ulice i jego fałszywych zeznaniach, umożliwiających uczniom palenie tytoniu.

W charkowski okres swojego życia Bolesław Cybis był członkiem “Unii Siedmiu” – grupy miejscowych kubo-futurystów, do której również weszli Wołodymyr Bobrycki, Wołodymyr Djakow, Mykoła Kałmykow, Borys Kosariew, Mykoła Miszczenko i Georgij Capok.

Razem z W. Bobryckym, G. Capkom i innymi, Tsybis w dniu 7 maja 1918 roku wziął udział w uroczystym otwarciu wystawy “Spółka sztuki”, która była organizowana w Charkowskiej Szkolie Artystycznej (dzisiaj – szlak Nizhynsky 1).

W tym samym roku “Unia Siedmiu” stworzyła swoje studio w domu rodziców Bolesława Cybisa pod adresem ul. Czernyszewska 39 (według ówczesnej numeracji) oraz opublikowała album «Siedem plus Trzy».

Ta praca zbiorowa zawierała reprodukcje obrazów stworzonych w ciągu lat 1916-1918 przez różnych artystów, a mianowicie – przez W. Bobryckiego (4 prace), B. Kosariew (5 prac), W. Djakow (2 prace), M. Kałmykow (1 praca), M. Miszczenko (1 praca), G. Capok (2 prace), B. Cybis (4 prace), O. Gładkow (1 praca), M. Mane-Katz (1 praca), W. Jermiłow (2 prace). W czasopismie “Kolos” w lipcu 1918 r. (nr 11, s. 15) ukazała się taka notatka: “Wydrukowano zbiór młodych artystów charkowskich – Bobryckiego, Djakowa, Kałmykowa, Kosariewa, Miszczenka, Capka, Cybisa, którzy pracowali razem przez cztery lata. Niedawno dołączyli się do nich jeszcze trzy artysty – Oleksander Gładkow, Manet-Katz i Wasyl Jermiłov”.

Wśród reprodukcji, umieszczonych na stronach tego zbioru, wyodrębniali się prymitywy Cybisa (rzeźba na drewnie), prymitywy Capka (“Skrzypek” i “Cafe Rouge”), portrety Jewreinowa i “Panie w kolorze żółtym” Kosariewa (kubizm), a również “Muzyczna prezentacja” (futuryzm) Miszczenka.

W 1918 r. członkowie towarzystwa “Siedem plus Trzy”, mimo ich młodego wieku, cieszyli się już wiełkim autorytetem w charkowskim środowisku artystycznym.

Razem z innym członkiem tej “Siódemki”, M. Kałmykowym, Bolesław Cybis zilustrował książkę A. K. Hastiejewa “Poezja robotniczego ciosu”.

Następnie w życiu artysty rozpoczał się nowy etap. W 1920 r. wyemigrowali trzy  przedstawiciele “Siódemki” –  Bobrycki, Kałmykow i Cybis.

Dla ukraińskiej awangardy okres ten był wyjątkowo tragiczny. Niektórzy artyści zostali rozstrzelani, inni wyjechali za granicę, a reszta żyła pod stałą groźbą rozstrzelania i uwięzienia. Większość obrazów została zniszczona lub sprzedana za granicą.

Bolesław Cybis wyjeżdża do Turcji (podobnie jak Mykołaj Kałmykow, który pozostanie w tym kraju do końca życia). Dwa kolejne lata B. Cybis spędził w Stambule, gdzie został członkiem Towarzystwa Artystów Rosyjskich (wraz z Konstantinem Aładżałowym i Pawłem Czeliszczewym). Tego ostatniego Rosjanie uważają za twórcę mistycznego surrealizmu, który zapoczątkował ten styl ponad 9 lat przed Salwadorem Dali.

W Stambule Bolesław malował portrety, tworzył scenerii teatralne i reklamę (między innymi – gigantyczną tarczę poświęconą czekoladzie “Nestle”), malował ściany w nocnych klubach i kawiarniach, a także wytwarzał zdobione gliniane rury.

W 1923 roku artysta przeniósł się do Polski, gdzie kontynuował naukę w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie (1923-1926), a następnie w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W tej instytucji jego nauczycielami byli Tadeusz Pruszkowski i Wiaczesław Skoczylas. Ponadto Cybis pracował wtedy w zakładzie ceramicznym Andrzeja Wojnackiego i Kazimierza Czechowskiego.

Artysta nadal uczestniczał w różnych organizacji twórczych. Między innymi, był członkiem grupy artystycznej “Bractwo św. Lukasza”, stworzonej przez uczniów T.Pruszkowskiego. Czas wólny Bolesław poświęca malarstwu, grafice i rzeźbie, tworzy obrazy symboliczno-surrealistyczne, łącząc myślenie figuratywne z ideami awangardy. Jednocześnie zachodza zmiany w jego życiu osobistym – w 1926 roku ożenił się ze studentką, utalentowaną artystką Marią Tym.

Na początku lat 1930-ch Bolesław podrożuje do Włoch i Afryki Północnej. Uzyskane w tym okresie wrażenia znalazły odzwierciedlenie w treści i cechach stylistycznych jego ówczesnej pracy. W latach 1934-1937 Cybis, wspólnie z Janem Zamojskim pracował nad freską “Bolesław Chrobry, który określa granicę Polski nad Odrą” w sali Wojskowego Instytutu Geograficznego w Warszawie. W 1936 r. Cybis uczestniczył w aranżacji wnętrz transatlantyckiego liniowca “Batory”.

W 1939 r. Bolesław wyjechał do Nowego Jorku, aby wraz z żoną przygotować Pawilon Polski na Wystawie Światowej. Początek II wojny światowej zmusił rodzinę pozostać na dalej w Stanach Zjednoczonych. W Nowym Jorku oni zaprezentowali dwie fresky. A mianowicie: “Polaków, którzy walczyli o niepodległość Ameryki” oraz “Centralny Okręg Przemysłowy i Gdynia”. Ponadto Bolesław także został współautorem siedmiu obrazów stworzonych przez członków “Bractwa Św. Łukasza” z okazji wystawy.

W 1943 roku artysta wraz z rodziną osiadł w Trentonie (stan New Jersey). Ten okres życia w USA Bolesław poświęca się pracy z ceramiką. To właśnie wtedy założył własną fabrykę “Cordey China Inc.” i studio “Cybis Porcelain Art”. Ta ostatnia jest powszechnie znana jako najstarsze studio porcelanowe w Ameryce. Projekty te są aktualne na dalej. Po śmierci ich twórcy stali się nawet jeszcze bardziej popularne.

W ciągu swojego życia Bolesław Cybis miał sprawę z licznymi podróży, wielu ciekawymi osobistości i projektami. On nigdy nie stracił zainteresowania sztuką, próbował stworzyć coś nowe i pozostawić jaskrawy ślad w historii sztuki. Ten artysta prosto i łatwo ruszał drogą życia, pokonując różne przeszkody i zachowując w sercu pamięć o swojej ojczyźnie.

 

Źródła informacji:

  1. [Zasób elektroniczny]. – Tryb dostępu: https://svitua.org/moda/item/4147-boleslav-yaroslav-tsybys
  2. [[Zasób elektroniczny]. – Tryb dostępu: http://www.artrz.ru/menu/1804681482/1805146386.html
  3. [[Zasób elektroniczny]. – Tryb dostępu: https://artchive.ru/artists/32107~Boleslav_Tsibis
  4. [[Zasób elektroniczny]. – Tryb dostępu: http://www.poles.org/db/C_names/Cybis_B/Cybis_B.html
  5. [[Zasób elektroniczny]. – Tryb dostępu: http://antiqueshoppefl.com/articles/july04/cordey.html
  6. [[Zasób elektroniczny]. – Tryb dostępu: https://cybisarchive.com/2017/06/21/boleslaw-cybis-paintings/
  7. [[Zasób elektroniczny]. – Tryb dostępu: http://muzhp.pl/pl/e/1430/zmarl-boleslaw-cybis

 

Przygotowała – Kateryna Kolisnyk